Hen phế quản là vấn đề sức khỏe cộng đồng trên toàn thế giới, tác động ở nhiều người đến mọi lứa tuổi.
Tỷ lệ mắc bệnh hen phế quản có xu hướng ngày càng tăng trên thế giới cũng như ở Việt Nam, đặc biệt là trẻ em. Hen phế quản trẻ em thường gặp nhiều hơn ở các vùng đô thị; hơn 80% người bệnh hen phế quản khởi phát bệnh trước 6 tuổi. Ước tính khoảng 80% biểu hiện triệu chứng hen phế quản lúc 5 tuổi. Ở Việt Nam, hơn 8 triệu người đang mắc hen phế quản và hậu quả là 25% người bệnh hen phế quản cần phải nhập viện, 42% người bệnh phải nghỉ học và 29% người bệnh phải nghỉ làm.
Hen phế quản nếu không được kiểm soát tốt, có thể dẫn đến tắc nghẽn đường thở người bệnh phải nhập viện, cấp cứu và gia tăng tỷ lệ tử vong. Hen phế quản đặt ra một gánh nặng chính đối với trẻ em về các vấn đề sức khỏe thể chất, lo âu, trầm cảm và chi phí dùng thuốc. Hen phế quản là bệnh thường gặp trong cộng đồng, đặc biệt là ở trẻ em dưới 5 tuổi. Bệnh diễn biến kéo dài gây ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống, phát triển thể chất, sinh hoạt, học tập của bệnh nhi, gia đình và xã hội. Hen phế quản ảnh hưởng quan trọng tới cuộc sống của bệnh nhi và cơn hen kịch phát có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ.
Việc quản lý hen phế quản chưa thực sự hiệu quả, trẻ thường đến cơ sở y tế vì cơn hen phế quản cấp. Hơn 50% số trẻ vào cấp cứu vì cơn hen phế quản cấp ở độ tuổi trước tuổi đi học. Hen phế quản là bệnh mạn tính điều trị không hết. Vì vậy, quản lý điều trị và chăm sóc cho bệnh nhi tại nhà là rất quan trọng. Thực tế hiện nay là số lượng lớn bệnh nhi hen phế quản phải nhập viện, do sự hiểu biết của người trực tiếp chăm sóc trẻ về bệnh hen phế quản còn chưa đúng và chưa đầy đủ. Do đó, việc cung cấp kiến thức cho người trực tiếp chăm sóc trẻ bị bệnh hen phế quản vể cách nhận biết các dấu hiệu lên cơn hen phế quản, các yếu tố gây hen phế quản, làm xuất hiện cơn hen phế quản và dự phòng hen phế quản là rất quan trọng.
Vừa qua, nhóm tác giả nghiên cứu Phạm Thế Hiền cùng cộng sự trường Đại học Trà Vinh thực hiện cắt ngang báo cáo đề tài “Đánh giá kiến thức về hen phế quản của người trực tiếp chăm sóc trẻ (mắc bệnh) dưới 5 tuổi.
Đối tượng nghiên cứu là tất cả người trực tiếp chăm sóc trẻ dưới 5 tuổi bị hen phế quản đến khám và điều trị tại bệnh viện Sản-Nhi Trà Vinh, từ 12/2015 đến 02/2016. Tiêu chuẩn lựa chọn: người trực tiếp chăm sóc trẻ dưới 5 tuổi tại bệnh viện Sản-Nhi Trà Vinh được chẩn đoán hen phế quản. Tiêu chuẩn loại ra: người trực tiếp chăm sóc trẻ không thể trả lời phỏng vấn như: câm, điếc, tâm thần… không trả lời hoàn chỉnh bộ câu hỏi, có trẻ trong tình trạng bệnh nặng cần can thiệp cấp.
Bác sĩ Phạm Thế Hiền báo cáo, phân tích kiến thức đúng của người trực tiếp chăm sóc trẻ về khái niệm bệnh hen phế quản; kiến thức đúng về khái niệm bệnh hen phế quản là bệnh viêm mạn tính đường thở giúp cho những người trực tiếp chăm sóc trẻ hiểu rằng cần phải mất thời gian dài để điều trị bệnh cho trẻ, phải kiên trì. Tuy nhiên có nhiều người trực tiếp chăm sóc trẻ cho rằng hen phế quản là bệnh viêm phổi, bệnh viêm cấp tính đường thở, bệnh lây và điều này làm ảnh hưởng đến quá trình điều trị cho trẻ. Nhiều người trực tiếp chăm sóc trẻ chỉ dùng thuốc cho trẻ trong đợt xuất hiện cơn hen phế quản, chỉ có 26 (27,7%) người trực tiếp chăm sóc trẻ cho rằng hen phế quản là một bệnh viêm mạn tính đường thở, như vậy có 72,3% người trực tiếp chăm sóc trẻ bị hen phế quản không biết hen phế quản là một bệnh viêm mạn tính đường thở. Kết quả nghiên cứu này phù hợp với kết quả nghiên cứu của Đặng Hương Giang và cộng sự, khi tìm hiểu kiến thức về bệnh hen phế quản của các bà mẹ tại Viện Nhi Trung ương cho thấy có trên 50% các bà mẹ có con bị hen phế quản không biết hen phế quản là một bệnh viêm mạn tính đường thở, có người cho rằng đây là bệnh lây. Kết quả nghiên cứu cho thấy khái niệm bệnh hen phế quản của nghiên cứu này cao hơn so với nghiên cứu của Lê Trọng Chiểu và cộng sự, chỉ có 14,2% bà mẹ biết bệnh hen là bệnh mạn tính.
Tác giả nghiên cứu có kết luận kiến thức người trực tiếp chăm sóc trẻ về bệnh, cách điều trị và dự phòng hen phế quản: tốt: 0, khá: 22,3%, trung bình: 37,2% và yếu là 40,5%.
Anh Huy