Hiện nay, Việt Nam vẫn có trên 20.000 người mắc lao chưa có thẻ bảo hiểm y tế mặc dù cũng đã có sự hỗ trợ của Nhà nước. Kinh phí đồng chi trả của người có thẻ theo Luật Bảo hiểm y tế cũng sẽ là gánh nặng lớn đối với những người nghèo và cận nghèo, đối tượng chiếm tỷ lệ cao trong số những người mắc lao.
Việt Nam hiện vẫn nằm trong 30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao và lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Trong đó, 63% bệnh nhân lao thường, 98% bệnh nhân lao kháng thuốc và gia đình đối mặt với những chi phí thảm họa - nghĩa là chi phí cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh lao vượt quá 20% thu nhập hàng năm của cả hộ gia đình. 70% người mắc lao ở trong độ tuổi lao động. Vì vậy, lao thực sự là một vấn đề ảnh hưởng đến kinh tế từng gia đình nói riêng và đất nước nói chung. Đầu tư cho chấm dứt bệnh lao là đầu tư cho phát triển bền vững.
Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2019, ước tính số liệu năm 2018, Việt Nam có 174.000 người mắc lao mới. Chương trình Chống lao Quốc gia hiện đã phát hiện được khoảng hơn 100.000 người mắc lao, khoảng 20.000 người được phát hiện đã điều trị tại khu vực y tế tư nhân nhưng không báo cáo với chương trình, còn lại khoảng 50.000 bệnh nhân chưa được phát hiện. Số người chết do lao năm 2018 ở Việt Nam ước tính là 11.000 người và có thêm 2.000 người chết vì Lao/HIV.
Tại Khánh Hòa, theo báo cáo của Sở Y tế tỉnh, tổng số bệnh nhân lao các thể phát hiện trong năm 2019 tăng 3,3% so với cùng kỳ. Tỷ lệ điều trị thành công của bệnh nhân lao các thể là 97,8% (yêu cầu >85%), tỷ lệ điều trị khỏi của bệnh nhân lao mới có bằng chứng vi khuẩn học đạt 98,2% (yêu cầu >90%), tỷ lệ bệnh nhân bỏ trị là 0,07% (01 bệnh nhân); Số bệnh nhân lao kháng thuốc là 43 bệnh nhân, giảm 15,7% so với năm 2018. Bệnh nhân lao phát hiện/100.000 dân trong năm 2019 tăng 1,9/100.000 dân và tỷ suất tử vong/100.000 dân năm 2019 giảm 0,6/100.000 dân so với năm 2018.
Một rào cản kinh tế xã hội khiến cho họ không tuân thủ được theo phác đồ dẫn đến bỏ trị và nguy cơ kháng thuốc cao. Có nhiều trường hợp vì sợ phát hiện ra bệnh, phải đối diện với bài toán chi phí nên giấu bệnh, làm nguồn lây kéo dài. Không có ai được miễn trừ không mắc lao, nhưng người nghèo có nguy cơ mắc lao cao hơn 2,5 lần và cái nghèo này đã khiến họ không đủ điều kiện để chữa khỏi bệnh hoàn toàn.
Ngày 16/3/2018, Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã ký, ban hành Quyết định số 380/QĐ-BNV về việc thành lập “Quỹ Hỗ trợ người bệnh chiến thắng bệnh lao - PASTB”. Đây là là một quỹ xã hội, từ thiện, phi lợi nhuận, nhằm hỗ trợ chăm sóc, dự phòng, điều trị cho người bệnh lao, người bị ảnh hưởng bởi bệnh lao, có phạm vi hoạt động trên toàn quốc. Mục tiêu cơ bản của Quỹ là hỗ trợ kinh phí mua thẻ bảo hiểm y tế cho những người bệnh lao chưa có thẻ, giúp kinh phí đồng chi trả cho tất cả những người bệnh lao trong suốt thời gian điều trị và hỗ trợ cho những hoàn cảnh khó khăn để tất cả mọi người dân đều được phát hiện sớm và chữa khỏi bệnh lao, không lây lan ra cộng đồng và tiến tới chấm dứt bệnh lao. “Không bỏ lại ai ở phía sau” như tiêu chí của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc cho mục tiêu phát triển bền vững.
Nhằm vận động nhân dân cả nước ủng hộ, giúp đỡ người bị bệnh lao vượt qua những ảnh hưởng của bệnh tật, mặc cảm bệnh tật để chữa khỏi bệnh lao và hòa nhập với cộng đồng, Bệnh viện Phổi Trung ương - Chương trình Chống lao Quốc gia - Quỹ PASTB đã phối hợp với Cổng thông tin nhân đạo Quốc gia 1400 mở cổng nhắn tin ủng hộ Quỹ PASTB:
- Thời gian: Bắt đầu từ 00h00 ngày 03/03/2020 đến 24h00 ngày 01/5/2020.
- Cú pháp soạn tin nhắn: TB gửi 1402 (20.000 đồng/tin nhắn, không giới hạn số lượng tin nhắn).
Ngoài ra, các tổ chức/ cá nhân có thể tài trợ cho Quỹ trực tiếp hoặc chuyển khoản theo thông tin:
- Đơn vị: Quỹ Hỗ trợ người bệnh chiến thắng bệnh lao
- Địa chỉ: Tầng 1, Nhà K, Bệnh viện Phổi Trung ương
Số 463 đường Hoàng Hoa Thám, quận Ba Đình, TP Hà Nội
- Số tài khoản: 160 10 00 028869 9
- Tại: Ngân hàng BIDV, Chi nhánh Sở Giao dịch 3
Trong đợt vận động nhắn tin ủng hộ Quỹ PASTB năm 2019, Chương trình đã nhận được 23.628 tin nhắn, tương đương với 425.304.000 đồng tiền ủng hộ. Ban Tổ chức chương trình đã sử dụng số tiền trên hỗ trợ hơn 1.600 lượt người bệnh có hoàn cảnh khó khăn: Mua thẻ bảo hiểm y tế, hỗ trợ viện phí, dinh dưỡng…
Mỗi tin nhắn gửi đi sẽ tạo thêm cơ hội cho người bệnh lao được điều trị khỏi, giảm nguồn lây trong cộng đồng. Chấm dứt bệnh lao ở Việt Nam nghĩa là tránh đi cái chết không đáng có của 11.000 người một năm hiện nay và hàng trăm ngàn gia đình không phải lo lắng vì có người mắc lao, trong đó có người thân của mỗi chúng ta. Đầu tư 1 đồng cho lao, chúng ta có thể thu về cho xã hội 46 đồng theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới.
Một số khẩu hiệu Ngày Thế giới Phòng, chống lao năm 2020
1. Biến hiểm họa COVID-19 thành cơ hội để Việt Nam chấm dứt bệnh lao vào năm 2030.
2. Nhiệt liệt hưởng ứng Ngày Thế giới phòng, chống lao 24/3/2020.
3. Đã đến lúc cùng hành động vì một Việt Nam không còn bệnh lao.
4. Đã đến lúc đoàn kết toàn dân để chiến thắng bệnh lao.
5. Hãy hành động vì một Việt Nam không còn bệnh lao vào năm 2030.
6. Thực hiện Nghị quyết Trung ương Đảng, mọi người hưởng ứng Chương trình hành động Quốc gia chấm dứt bệnh lao vào năm 2030.
7. Đã đến lúc toàn dân hành động vì sự nghiệp chấm dứt bệnh lao cho mình và cộng đồng.
8. Thời cơ đã đến, mỗi người hãy chiến thắng bệnh lao ngay bây giờ và mãi mãi.
9. Không kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm lao.
10. Không ai đáng phải chết vì bệnh lao, đặc biệt là trẻ em.
11. Tôi không sợ bệnh lao, tôi sợ sự xa lánh và vô cảm của xã hội.
12. Chiến thắng bệnh lao, chiến thắng đói nghèo.
13. Phòng chống lao - Trách nhiệm của các cấp, các ngành và bản thân mỗi người dân, tiến tới thanh toán bệnh lao.
14. Vì sức khỏe Việt Nam, hãy cùng hành động để chấm dứt bệnh lao vào năm 2030.
Hữu Cao