Nghị quyết số 21 của Đảng ta về công tác dân số trong tình hình mới đã xác định chuyển hướng chính sách dân số từ đặt trọng tâm vào thực hiện kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, giải quyết toàn diện, đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bổ, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội. Để sớm đưa Nghị quyết vào cuộc sống, phù hợp với yêu cầu thách thức trong tình hình mới, cùng với cả nước, thành phố Nha Trang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền cùng với phát huy mạnh mẽ vai trò của Mặt trận tổ quốc, các tổ chức đoàn thể chính trị và sự tham gia của người dân trong công tác dân số.
Cán bộ dân số truyền thông cho người dân phường Phước Hải sinh đủ 2 con
Trong những năm qua, từ năm 2011 đến năm 2015, bằng nhiều hình thức như truyền thông đại chúng, truyền thông lồng ghép vào các hoạt động của các ban, ngành, đoàn thể; truyền thông trực tiếp thông qua đội ngũ chuyên trách, cộng tác viên, tuyên truyền viên dân số tại cơ sở…., công tác dân số trên địa bàn thành phố Nha Trang đã đạt được một số kết quả tích cực như duy trì mức sinh thay thế, quy mô gia đình có một hoặc hai con ngày càng phổ biến, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên ngày càng giảm và hiện nay được kiểm soát ở mức thấp, tỉ lệ cặp vợ chồng áp dụng biện pháp tránh thai hiện đại năm sau cao hơn năm trước. Cụ thể, tỷ suất sinh thô năm 2011 từ 11,5‰ xuống còn 10,71‰ năm 2015 và 10,55‰ năm 2018; tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên giảm từ 2,73% năm 2011 xuống còn 1,86% năm 2015 và 1,60% năm 2018; tỷ lệ cặp vợ chồng sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại năm 2011 là 73,8% tăng lên 75,7% năm 2018.
Bên cạnh những kết quả đạt được, hiện nay công tác dân số của thành phố đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức như: chất lượng dân số chưa cao, tình trạng già hóa dân số, mất cân bằng giới tính khi sinh; một số vấn đề liên quan đến sức khỏe sinh sản chưa được giải quyết; nhận thức, sự hiểu biết của các nhóm đối tượng đích đối với các vấn đề dân số mới nảy sinh còn hạn chế. Không những vậy, kinh phí đầu tư cho công tác dân số bị cắt giảm mạnh đã ảnh hưởng rất nhiều đến việc triển khai các hoạt động. Nhận thức của một bộ phận người dân nhất là tại các xã, phường có đông người dân làm nghề biển còn hạn chế; tình trạng bất bình đẳng giới, phân biệt đối xử, tư tưởng trọng nam, khinh nữ vẫn còn tồn tại.
Trước tình hình đó, nhằm phấn đấu đến năm 2020, 90% cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ hiểu biết về các hành vi vi phạm pháp luật về lựa chọn giới tính thai nhi và 70% nam giới, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đồng ý không lựa chọn giới tính thai nhi. 85% cặp vợ chồng có đầy đủ kiến thức về thực hiện hiệu quả kế hoạch hóa gia đình, biết lựa chọn biện pháp tránh thai phù hợp. 70% vị thành niên, thanh niên từ 15-24 tuổi chưa kết hôn được tư vấn về sức khỏe tiền hôn nhân trước khi đăng ký kết hôn và 50% vị thành niên, thanh niên từ 15-24 tuổi chưa kết hôn đồng ý tham gia khám sức khỏe tiền hôn nhân. Thành phố tập trung tăng cường và nâng cao hiệu quả truyền thông chuyển đổi hành vi, từ đó đẩy mạnh xã hội hóa công tác dân số, các hoạt động can thiệp nâng cao chất lượng dân số, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, thích ứng với già hóa dân số, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh.
Bà Đặng Thị Quỳnh Như – Trưởng khoa dân số thuộc Trung tâm y tế thành phố Nha Trang chia sẻ:
“Từ năm 2016 khi chương trình dân số không còn là chương trình mục tiêu quốc gia thì kinh phí dành cho hoạt động truyền thông về dân số - kế hoạch hóa gia đình bị cắt giảm rất nhiều, chính vì vậy chất lượng của các hoạt động truyền thông về công tác dân số không đạt hiệu quả cao. Do đó thì trước là Trung tâm dân số - kế hoạch hóa gia đình, nay là Khoa dân số thuộc Trung tâm y tế thành phố đã tham mưu với lãnh đạo UBND thành phố hỗ trợ kinh phí cho công tác truyền thông về dân số trên địa bàn thành phố. Trong năm 2019, UBND thành phố đã hỗ trợ cho công tác truyền thông là 60 triệu, Khoa dân số đã sử dụng kinh phí hỗ trợ của UBND thành phố vào việc truyền thông; cụ thể là tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề về Nghị quyết 21 của BCH TW khóa XII nhằm giúp cho các cán bộ lãnh đạo Đảng, chính quyền tại 27 xã, phường nắm rõ, từ đó nhằm thay đổi nhận thức để có những chỉ đạo sâu sát và đúng trọng tâm theo Nghị quyết 21 đối với công tác dân số.”
Ngoài ra, thành phố kết hợp truyền thông đại chúng với truyền thông trực tiếp thông qua đội ngũ chuyên trách, cộng tác viên dân số làm nòng cốt. Kết hợp giữa truyền thông, tư vấn với cung cấp dịch vụ dân số - kế hoạch hóa gia đình tại hộ gia đình, cơ sở y tế và địa bàn dân cư, nhất là vùng khó khăn, vùng có mức sinh cao, mức sinh chưa ổn định. Tăng cường các hình thức truyền thông thích hợp với các đối tượng khó tiếp cận như: người di cư, công nhân tại các khu công nghiệp. Cùng với đó, mở rộng các hình thức truyền thông hiện đại để cung cấp thông tin, tư vấn về dân số - phát triển. Tăng cường vận động, hỗ trợ các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh công lập và ngoài công lập thực hiện tư vấn trước và sau khi làm dịch vụ kỹ thuật cho đối tượng, đảm bảo đối tượng hiểu biết, tự nguyện và thực hiện được những hướng dẫn, chỉ dẫn của thầy thuốc và các nội dung tư vấn.
Hơn thế nữa, để đưa Nghị quyết số 21 được triển khai rộng khắp, ngành dân số còn chủ động phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể có mạng lưới hội viên đến tận cơ sở đưa nội dung truyền thông dân số - phát triển vào các câu lạc bộ phụ nữ, nông dân, thanh niên … Tổ chức nói chuyện, thảo luận sinh hoạt chuyên đề, thi tìm hiểu, giao lưu văn nghệ, thể thao, giải trí cho các hội viên và nhân dân cư trú trên địa bàn như là trách nhiệm, công việc thường xuyên của các tổ chức theo quy định. Cùng với đó, vận động những chức sắc tôn giáo, người có uy tín trong cộng đồng tham gia truyền thông ủng hộ các hành vi có lợi về dân số - phát triển; lồng ghép nội dung truyền thông dân số - phát triển vào sinh hoạt của cộng đồng; đồng thời đưa vào hương ước, quy ước của cộng đồng, cũng như tiêu chuẩn xét thôn/tổ, gia đình văn hóa.
Có thể nói, dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác dân số là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp thiết vừa lâu dài; là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân. Hy vọng với sự vào cuộc của các cấp ủy Đảng, chính quyền và người dân, công tác dân số trên địa bàn thành phố sẽ tiếp tục thu nhiều kết quả khả quan, theo đúng định hướng đã đề ra.
Khánh Trang