HIV/AIDS là vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế xã hội, sự phát triển của đất nước. Theo báo cáo Cục Phòng chống HIV/AIDS,năm 2020 đã phát hiện 13.000 trường hợp nhiễm mới, số người nhiễm HIV phát hiện hàng năm có xu hướng gia tăng ở một số địa phương, lây nhiễm HIV qua con đường tình dục chiếm đa số, đáng quan ngại là lây nhiễm trong nhóm thanh thiếu niên gia tăng.100% tỉnh, thành phố và 98% huyện đã phát hiện người nhiễm HIV
Theo nhận định của Cục Phòng chống HIV/AIDS, nhờ có Chiến lược Quốc gia phòng chống HIV/AIDS ở Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn 2030 ban hành kèm Quyết định số 608/QĐ-TTg ngày 25/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ và với sự nỗ lực của các Ban, Ngành liên quan Việt Nam đã hoàn thành mục tiêu khống chế tỷ lệ nhiễm HIV dưới 0,3% trong cộng đồng dân cư vào năm 2020. Ước tính trong 20 năm qua cả nước đã dự phòng cho hơn 400.000 người không bị nhiễm HIV và 150.000 người không bị tử vong do AIDS.
Tuy nhiên tình hình dịch HIV/AIDS vẫn diễn biến phức tạp. Tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy ở mức trên 10%; tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm nam quan hệ tình dục với nam (MSM) tăng nhanh. Mỗi năm Việt Nam có khoảng 10.000 trường hợp nhiễm HIV được phát hiện mới, tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con trong cộng đồng vẫn còn ở mức 6%.
Để thực hiện chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030, mục tiêu là số người nhiễm HIV mới giảm dưới 1.000 trường hợp/năm, ngày 14/8/2020 Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đã ký Quyết định phê duyệt Chiến lược Quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030.
Mục tiêu cụ thể của Chiến lược gồm 4 nhiệm vụ, một là Mở rộng và đổi mới các hoạt động truyền thông can thiệp giảm hại và dự phòng lây nhiễm HIV, tỷ lệ người có hành vi nguy cơ cao được tiếp cận dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV đạt 80% vào năm 2020; hai là Mở rộng và đa dạng hóa các loại hình tư vấn xét nghiệm HIV, đẩy mạnh xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng, tự xét nghiệm, tỷ lệ người nhiễm HIV trong cộng đồng biết tình trạng HIV của mình đạt 95% vào năm 2030, giám sát chặt chẽ tình hình diễn biến dịch HIV/AIDS ở các nhóm có hành vi nguy cơ cao; ba là Mở rộng và nâng cao chất lượng điều trị HIV/AIDS, tỷ lệ người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV của mình được điều trị thuốc kháng virút có tải lượng virút dưới 95%, tỷ lệ người được điều trị thuốc kháng virút có tải lượng virút dưới ngưỡng ức chế đạt 95%, loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030; bốn là Củng cố và tăng cường năng lực hệ thống phòng chống HIV/AIDS các tuyến, bảo đảm nguồn nhân lực cho công tác phòng chống HIV/AIDS, bảo đảm tài chính cho phòng chống HIV/AIDS. Chiến lược đã đề ra rất cụ thể các nhóm chỉ tiêu để đạt những mục tiêu đề ra. Nhóm chỉ tiêu tác động, nhóm chỉ tiêu dự phòng, nhóm chỉ tiêu về xét nghiệm, nhóm chỉ tiêu về điều trị, nhóm chỉ tiêu hệ thống y tế.
Đối với nhóm chỉ tiêu tác động bao gồm: số người nhiễm HIV được phát hiện mới đạt mức dưới 1.000 trường hợp/năm vào năm 2030; tỷ lệ người nhiễm HIV tử vong liên quan đến HIV/AIDS dưới 1,0/100.000 dân; tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con xuống dưới 2% vào năm 2030.
Ở nhóm chỉ tiêu về dự phòng, cụ thể là tỷ lệ người có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV được tiếp cận dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV đạt 70% vào năm 2025 và đạt 80% vào năm 2030. Tỷ lệ người nghiện các chất dạng thuốc phiện được điều trị bằng thuốc thay thế và các loại thuốc, bài thuốc đạt ít nhất 40% vào năm 2025 và đạt ít nhất 50% vào năm 2030.
Tỷ lệ người MSM được điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV bằng thuốc (PrEP) đạt 30% vào năm 2025 và 40% vào năm 2030. Tỷ lệ thanh thiếu niên 15-24 tuổi có hiểu biết đầy đủ về HIV/AIDS đạt 80% vào năm 2030. Tỷ lệ người dân từ 15-49 tuổi không kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV đạt 80% vào năm 2030.
Đối với nhóm xét nghiệm, tỷ lệ người nhiễm HIV trong cộng đồng biết tình trạng HIV của mình đạt 90% năm 2025 và đạt 95% vào năm 2030. Tỷ lệ người nhiễm HIV điều trị thuốc ARV có tải lượng HIV dưới ngưỡng ức chế đạt ít nhất 95% qua các năm. Tỷ lệ bệnh nhân đồng nhiễm HIV/lao được điều trị đồng thời cả ARV và lao đạt 92% vào năm 2025 và đạt 95% vào năm 2030. Tỷ lệ người bệnh đồng nhiễm HIV/viêm gan virút C được điều trị đồng thời thuốc ARV và điều trị viêm gan C đạt 50% trở lên vào năm 2025 và 75% trở lên vào năm 2030./.
Thanh Tùng