Trong 02 năm 2017-2018, nhóm tác giả nghiên cứu Trần Hải Anh cùng cộng sự Học viện quân y thực hiện báo cáo “Nghiên cứu thay đổi thể tích thể chai theo tuổi và giới tính trên một quần thể người Việt Nam”.
Nhóm tác giả nghiên cứu đã phân tích phim cộng hưởng từ sọ não của 75 người Việt Nam trưởng thành thuận tay phải, gồm 38 nam (20-73 tuổi) và 37 nữ (18-87) tuổi, đến khám bệnh và chụp cộng hưởng từ tại bệnh viện Quân y 108. Các đối tượng nghiên cứu đều không có mắc các chứng rối loạn thần kinh, tâm thần hay mắc các bệnh mạn tính. Quy trình chụp và phân tích hình ảnh cấu trúc não 3 chiều được thu thập trên hệ thống máy quét cộng hưởng từ với trên 300 lát cắt ở mỗi đối tượng nghiên cứu; các giá trị quan tâm trong nghiên cứu là thể tích thể chai , các phân vùng và thể tích nội sọ.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, tuy tổng thể tích thể chai không khác biệt giữa nam và nữ, nhưng thể tích phần đuôi ở nữ nhỏ hơn so với nam giới. Thể tích nội sọ cuả nam cũng lớn hơn so với nữ. Sự chênh lệch về giá trị thể tích nội sọ giữa nam và nữ có thể dẫn tới những tác động nhất định về kích thước và thể tích các cấu trúc não bộ.
Theo bác sĩ Trần Hải Anh, khi tuổi tăng lên thể tích thể chai nhỏ lại và sự giảm này có ý nghĩa ở vùng giữa thể chai. Về tổng thể ,thể chai nhỏ đi theo tuổi cũng thấy ở nam rõ ràng hơn so với nữ. Phụ nữ dường như chịu ảnh hưởng của tuổi lên thể chai nhỏ hơn và sớm hơn so với nam giới. Bác sĩ Anh cho rằng, đo thể tích, kích thước não bộ, hiểu biết về những thay đổi hình thái các vùng não chức năng sẽ giúp đưa ra những tiên lượng về thời điểm khởi phát cũng như tiến triển của các bệnh lý thuộc hệ thần kinh trung ương. Tuy nhiên, đánh giá xác định thể tích các cấu trúc não có thể dẫn đến sai lệch nếu không cân nhắc tới sự sai khác giữa các cá thể trong cấu trúc não cũng như kích thước của đầu. Nhiều nghiên cứu cho thấy thể tích nội sọ ở nữ nhỏ hơn so với ở nam giới. Kết quả nghiên cứu cho thấy, thể chai bị nhỏ dần trong đời; độ tuổi đã ảnh hưởng mạnh đến phần giữa của thể chai và nữ giới bị ảnh hưởng sớm và rộng hơn; cụ thể ở vùng trung tâm trước và trung tâm sau nhỏ đi ngay từ sau 35 tuổi ở nữ; còn ở nam sau 55 tuổi mới nhỏ đi ở trung tâm sau và phải sau; như vậy có gợi ý là hiện tượng lão hóa thể hiện qua sự giảm kết nối giữa các vùng vận động cảm giác - thính giác diễn ra sớm hơn và rộng hơn ở nữ giới so với nam giới.
Như vậy thể tích chung và các phân vùng thể chai ở nữ giới không nhỏ hơn so với nam giới, nhưng được dự đoán nó sẽ nhỏ đi nhanh hơn so với nam giới. Ở nam giới có vùng eo thể chai nhỏ đi nhanh, còn ở nữ giới các phân vùng giữa thể chai có xu hướng co nhỏ nhanh theo tuổi. Thể tích thể chai ở cả nam và nữ đều giảm theo độ tuổi và các phân vùng giữa thể chai cũng biến đổi tuyến bậc 2 theo tuổi tương ứng ở nam và nữ.
Thể chai là một bó thần kinh dày, rộng chưá một bó sợi mép phẳng bên dưới vỏ đại não trong não. Thể chai kéo dài ngang qua rãnh dọc, kết nối bán cầu đại não trái và phải, cho phép hai bán cầu giao tiếp với nhau. Thể chai là cấu trúc chất trắng lớn nhất trong não người, dài khoảng 10cm, chứa 200-300 tỷ sợi trục có myelin. Thể chai tạo thành nền của rãnh dọc chia tách 2 bán cầu đại não. Thể chai cũng tạo thành một phần của nóc não thất bên.
Thể chai khởi nguồn từ lớp tế bào thuộc các lớp 2,3,5 và 6 của vỏ não cùng bên hoặc đối bên. Do thể chai thực hiện chức năng kết nối giữa các vùng và hai bán cầu đại não nên những thay đổi, tổn thương của tế bào thần kinh khởi nguồn hay các bó chất trắng thoái hóa gây thoái tiến sợi trục và thể chai bị thu nhỏ kích thước. Trong nghiên cứu sinh trắc học, xây dựng những phương trình ước tính sự thay đổi thể tích thể chai theo một số tham số như tuổi, thể tích nội sọ giúp đánh giá chức năng về não bộ và tìm hiểu những biến đổi về chức năng của não bộ ở người cao tuổi./.
Văn Hanh