Lao phổi là thể lao phổ biến nhất trong các thể lao. Lao phổi là bệnh lý viêm nhiễm nhu mô phổi do trực khuẩn lao (Mycobacteriae tuberculosis) gây ra. Bệnh có thể lây nhiễm từ người này sang người khác qua đường hô hấp.
Theo Ths Nguyễn Thế Tài- Phó giám đốc Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh, mọi người cần phát hiện sớm những dấu hiệu của bệnh lao phổi để có giải pháp điều trị kịp thời. Sự chủ quan, lơ là sẽ dẫn đến nguy hiểm tính mạng. Một khi gặp phải những dấu hiệu như sốt dai dẳng về chiều, ho ngày càng tăng, đau ngực, khó thở hoặc nghi ngờ có khả năng mắc lao, mọi người cần đến ngay các cơ sở y tế để làm những xét nghiệm chuẩn xác. Nếu đúng là mắc lao cũng không có nghĩa mọi thứ sẽ chấm hết, bởi hiện nay đã có cách trị bệnh dựa theo các phác đồ, đồng thời kết hợp một chế độ ăn uống, sinh hoạt điều độ, lành mạnh sẽ sớm trả lại cho chúng ta lá phổi khỏe mạnh.
Mục đích của việc điều trị lao (chủ yếu dùng thuốc) là tiêu diệt hết vi khuẩn lao ở nơi tổn thương để khỏi bệnh và tránh tái phát, hạn chế các biến chứng và tử vong, dập tắt các nguồn lây lan cho cộng đồng. Tiêm vắc-xin phòng lao (BCG) là biện pháp hiệu quả nhất để chủ động phòng tránh bệnh lao cho trẻ, ngay từ lúc mới sinh.
Giai đoạn đầu điều trị thì nguy cơ lây bệnh cao hơn giai đoạn sau. Khi nào còn vi khuẩn lao trong đờm (AFB dương tính) thì trong dịch tiết đường hô hấp có nhiều vi khuẩn lao, khả năng lây nhiễm lao cao hơn ở giai đoạn đã hết vi khuẩn lao trong đàm (AFB âm tính).
Với người bệnh lao phổi, không được khạc nhổ bừa bãi xuống đất, khi bệnh đang phát triển cần ngủ giường riêng, dùng riêng chén đũa, cốc chén và phải rửa bằng nước sôi sau khi dùng. Áo quần, chăn màn hằng tuần phải được ngâm nước sôi sau khi giặt. Khi nói chuyện, có thể đeo khẩu trang hoặc không nhìn đối diện vào mặt người khác. Cần kiên trì điều trị lao đúng thời gian và theo hướng dẫn của thầy thuốc cho đến khi khỏi hẳn.
Theo Ths Nguyễn Thế Tài, lao phổi tái phát là tình trạng bệnh nhân nhiễm lao phổi đã điều trị khỏi nhưng lại bị mắc lại gọi là lao tái phát. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến lao phổi tái phát như: trong thời gian điều trị trước dùng thuốc không đúng chỉ định, tự ý ngưng thuốc, thường xuyên tiếp xúc với nguồn lây bệnh (người nhiễm lao), sức đề kháng suy yếu...
Đối với những bệnh nhân đã điều trị lao phổi nếu không tăng cường sức đề kháng và thực hiện chế độ dinh dưỡng sinh hoạt điều độ sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn lao bùng phát. Việc điều trị khi này trở nên khó khăn hơn rất nhiều, nếu chuyển sang lao kháng thuốc thì khả năng chữa khỏi vô cùng thấp. Vì vậy, mỗi một bệnh nhân lao phổi đã điều trị khỏi luôn được các bác sĩ căn dặn để tránh lao tái phát. Nhiều người nhầm tưởng lao tái phát là một giai đoạn của lao phổi, điều đó hoàn toàn sai lầm. Lao tái phát chỉ mắc khi chúng ta không tăng cường thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh.
Ths Tài khuyến cáo, để lao phổi không tái phát, cần phát hiện sớm nguồn lây chính trong cộng đồng và điều trị triệt để bằng các phác đồ hiệu quả trong 6 tháng. Khi điều trị, người bệnh phải dùng thuốc đều đặn đúng và đủ theo thời gian quy định tới khi người bệnh khỏi hoàn toàn. Sau khoảng 3 tuần được điều trị thuốc đầy đủ, khả năng lây bệnh sẽ giảm đi. Trước và sau giai đoạn này, tránh để người bệnh tiếp xúc với người không mắc bệnh, chỉ duy nhất người chăm sóc là ở gần người bệnh. Khi người bệnh ở nhà cần có phòng riêng, thoáng mát, sạch sẽ, không ẩm ướt và mất vệ sinh.
Việc thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp người bệnh nắm được tình trạng sức khỏe, khả năng phục hồi bệnh. Đồng thời, bác sĩ sẽ giúp xác định xem có tiềm ẩn vi khuẩn lao trong cơ thể hay không, tư vấn biện pháp phòng ngừa bệnh lao phổi tái phát phù hợp cho người bệnh.
Ths Tài lưu ý, nguồn lây bệnh ở đây là những người đang điều trị lao, có trực khuẩn lao trong cơ thể. Con đường lây lan của lao phổi là qua đường hô hấp, vì vậy rất khó để kiểm soát được nó. Thông thường với những bệnh nhân lao phổi khi ho, khạc đàm, hắt hơi… đều cho ra ngoài môi trường hàng nghìn đến hàng triệu vi khuẩn lao, các vi khuẩn này bay lơ lửng ngoài không khí, người bình thường hoặc người đã điều trị lao phổi khỏi khi hít phải đều có thể bị nhiễm lao. Do đó, hạn chế tối đa tiếp xúc với người bị lao phổi là điều quan trọng nhất giúp phòng lao tái phát.
Trong trường hợp buộc phải tiếp xúc hoặc thường xuyên tiếp xúc ở nơi đông người cần trang bị các biện pháp phòng hộ như đeo khẩu trang, giữ khoảng cách tiếp xúc…
Đối với những người đã điều trị lao phổi, thường gặp phải những tổn thương về đường hô hấp, phổi, gan… do quá trình điều trị trước gây ra. Vì vậy, khi đã ra viện, dù bệnh đã được kiểm soát cũng cần phải tăng cường sức đề kháng, nhất là sức đề kháng của đường hô hấp, để chống lại những vi khuẩn lao có thể xâm nhập cơ thể.
Một đặc điểm cần lưu ý của bệnh lao phổi là vi khuẩn lao chỉ gây bệnh được khi sức đề kháng, hệ miễn dịch của chúng ta suy yếu. Nếu cơ thể có đủ sức đề kháng khống chế được vi khuẩn lao thì sẽ không thể tái phát lao. Vì vậy, làm thế nào để có sức đề kháng tốt luôn là điều cần thiết nhất với những người đã điều trị lao khỏi. Điều đó có thể có được khi chúng ta thực hiện các biện pháp như: Hạn chế sử dụng,lạm dụng các chất có cồn, chất kích thích như rượu, cà phê, thuốc lá… bảo vệ cơ thể khỏi những chất gây hại cho đường hô hấp như khói bụi, chất bẩn… thực hiện lối sống sinh hoạt điều độ và khoa học.
Văn Hanh